Bijna drie kwart van de Nederlandse ziekenhuizen kiest voor een PACS gedreven workflow
Met behulp van beeldvormende diagnostiek worden aanvragend specialisten in het ziekenhuis ondersteund in het stellen van de juiste diagnose en het optimale behandelplan. Het eindproduct van de afdeling medische beeldvorming is naast de vervaardigde medische beelden, het door de radioloog of nucleair geneeskundige gemaakte verslag. Een radiologisch verslag is meer dan het beschrijven van de medische beelden. Hiermee wordt de vraagstelling van de aanvragend specialist -de behandelaar van de patiënt – beantwoord. Om de aanvrager te informeren worden de gemaakte medische beelden bewerkt voor een optimale beoordeling. Voor context informatie wordt het patiëntendossier geraadpleegd en tegenwoordig wordt zelfs informatie vanuit AI-toepassingen geïntegreerd in het verslagleggingsproces. Al deze stappen moeten naadloos worden geïntegreerd in de workflow van de radioloog. De keuze voor de juiste verslagleggingsworkflow speelt hierin een belangrijke rol.
Afhankelijk van de gekozen workflow start de verslaglegging in het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD), Radiologie Informatiesysteem (RIS) of het Picture Archiving & Communication System (PACS). De keuze voor de verslagleggingsworkflow heeft invloed op de manier waarop de radioloog toegang krijgt tot patiëntinformatie en aanvullende gegevens. De gekozen workflow heeft ook invloed op het beheer van de werklijsten waar vanuit de radiologen werken. En heeft gevolgen voor de efficiëntie en de mate waarin AI, metingen en andere beeldanalyses in het verslag kunnen worden geïntegreerd.
Het meest recente Imagrs-marktoverzicht toont dat de PACS-driven workflow in Nederland het vaakst wordt gebruikt, maar er zijn verschillende benaderingen mogelijk.
Verschillende workflows binnen de radiologie:
Hoe zijn de verschillende workflows ontstaan?
Vijftien jaar geleden was er nauwelijks discussie over de verslagleggingsworkflow. Vrijwel alle ziekenhuizen werkten met een RIS-driven workflow, waarbij het RIS en PACS meestal van dezelfde leverancier waren. In die tijd diende het PACS voornamelijk als opslag voor medische beelden. Terwijl het RIS de werkprocessen, verslaglegging en facturatie aanstuurde.
Met de komst van EPD’s waarin RIS-functionaliteiten werden geïntegreerd, begon een verschuiving plaats te vinden. Steeds vaker werden de taken van het RIS overgenomen door het EPD, waardoor het RIS steeds vaker werd uitgefaseerd. Dit had ook gevolgen voor de leveranciers: RIS/PACS-leveranciers zagen dat hun aanbod in de Nederlandse markt werd geminimaliseerd naar een archief –en viewingoplossing.
Om in te spelen op deze verandering, ontwikkelden PACS-leveranciers nieuwe functionaliteiten om niet alleen beelden op te slaan, maar ook verslaglegging en werklijsten in het PACS te ondersteunen. Zo ontstond de PACS-driven workflow, waarbij radiologen direct vanuit het PACS werken zonder afhankelijk te zijn van een RIS. De verschuiving van RIS naar EPD is de dominante aanleiding voor het ontstaan van drie verschillende workflows in Nederland: EPD-driven, RIS-driven en PACS-driven workflows.
Sterke opkomst PACS-driven workflow
Voor alle Nederlandse ziekenhuizen hebben we verslagleggingsworkflow in kaart gebracht.
Het overgrote deel van de Nederlandse ziekenhuizen werkt inmiddels met een PACS-driven workflow.
Van de academische ziekenhuizen in Nederland werkt zelfs iedereen PACS-driven op één ziekenhuis na.
Wanneer we de verdeling onder leveranciers bekijken, valt op dat bij Sectra en Philips de PACS-driven workflow de dominante workflow is. Bij de overige leveranciers is de PACS-driven workflow meestal in de meerderheid, maar komen EPD-driven en RIS-driven workflows relatief vaker voor dan bij Sectra en Philips.
De verschuiving in verslagleggingsworkflows: waarom PACS-driven terrein wint
Met de opkomst van de EPD-suites vanaf 2011 werd veelal ook direct het RIS uitgefaseerd en opgenomen binnen de ziekenhuisbrede EPD-functionaliteit. Anno 2025 zijn er nog zes ziekenhuizen met een RIS. Aan het eind van dit jaar zullen het er nog maar vier zijn. Door deze ontwikkeling is de RIS-driven workflow de minst gebruikte variant en zal deze waarschijnlijk volledig verdwijnen uit de Nederlandse markt. Hoewel men zou verwachten dat ziekenhuizen met een RIS-driven workflow automatisch overstappen op een EPD-driven workflow, zien we in de praktijk dat een PACS-driven workflow juist steeds vaker wordt overwogen.
De keuze voor een EPD-driven workflow wordt vaak gemaakt vanuit het idee om ook direct de werklijsten en radiologische verslaglegging onderdeel te maken van het EPD. Deze keuze werd met name gemaakt omdat het EPD ziekenhuisbreed wordt gebruikt en daarmee dus een uniforme IT-infrastructuur creëert. Dit heeft echter ook impact op de gepercipieerde invloed op de ontwikkelagenda van de EPD-leverancier in vergelijking met PACS-leverancier die zich primair op de medische beeldvorming focussen.
We zien een trend dat ziekenhuizen met EPD-driven workflow vaker overwegen over te stappen naar een PACS-driven workflow dan andersom. De voornaamste redenen hiervoor zijn: integratie van metingen, key-images en AI-informatie in het verslag. De overtuiging leeft dat PACS driven beter voorbereid op een toekomst waarin veel informatie uit third party AI-applicaties gaat komen. Ook de ontwikkelingen in contextkoppelingen tussen PACS en EPD ondersteunen de keus voor een PACS-driven workflow.
Kortom, deze overwegingen zorgen ervoor dat bijna driekwart van de Nederlandse ziekenhuizen inmiddels volledig PACS gedreven werkt voor het verslagleggingsproces van de radioloog en nucleair geneeskundige.