Nieuw PACS-tijdsperk aanstaande

Zorgvisie ICT – Een recente studie toont aan dat beeldmanagement, na IT-investeringen in infrastructuur en het EPD/ZIS, de grootste hap neemt uit het ziekenhuis-ICT-budget. Keuzes over het Radiologie PACS, PACS II en wel of niet Vendor Neutral Archive (VNA) zijn steeds meer een CIO aangelegenheid. De noodzaak groeit om een ziekenhuisbrede beeldmanagementstrategie te hanteren.

Ziekenhuizen zoeken oplossingen voor gewenste harmonisering van het applicatielandschap en nauwere integratie van beelden met het epd. Op internationale congressen als ECR, Radiology Society of North America (RSNA) en HIMMS hoor je niets over PACS, Picture Archiving and Communication System, een beeldverwerkend systeem dat traditioneel in gebruik is bij radiologen voor de verwerking en verspreiding van röntgenbeelden.

Fabrikanten introduceren er nieuwe imaging-terminologieen, zoals Vendor Neutral Archive (VNA), clinical repository en deconstructed PACS. Zijn dit slechts buzzwoorden of is het traditionele PACS-tijdperk voorbij?

De eerste grote PACS-implementatie was al in 1982 op de University of Kansas. Nederland volgde pas rond de eeuwwisseling met een eerste implementatie. De business case voor het digitaliseren van radiologie was snel gemaakt. Op termijn zou digitale beeldverwerking altijd goedkoper zijn dan het traditionele printen van films. Radiologie was met deze digitalisering en het consistent gebruik van standaarden haar tijd vooruit. Later volgden andere afdelingen, die een minder gestructureerde workflow en geen consistent gebruik van standaarden hebben. Mede door de opkomst van het EPD/ ZIS werd de ontsluiting van medische beelddata op alle afdelingen noodzaak. PACS II was geboren.

PACS-maturity

Als onderdeel van de ICT benchmark Ziekenhuizen toetst M&I/ Partners jaarlijks de PACS-maturity in Nederlandse Ziekenhuizen. Het PACSmaturitymodel stelt ziekenhuizen in staat om op holistische wijze de huidige PACS-prestaties en het ontwikkelproces te toetsen. Uit de meest recente ICT benchmark blijkt dat enkele ziekenhuizen PACS-maturity hebben bereikt. Zij hebben afdelingen als cardiologie, oogheelkunde, maag-darm-leverziekten en medische fotografie in één oplossing samengevoegd met radiologie. Zo worden alle beeldvormende onderzoeken centraal beheerd en ontsloten naar de (verwijzend) specialisten. Deze ziekenhuisbrede PACS-oplossing is beter bekend als Enterprise PACS.

Dure migratietrajecten

Veel Nederlandse ziekenhuizen zijn toe aan hun tweede of derde generatie PACS en zien zich geconfronteerd met dure en bovenal langdurige migratietrajecten. VNA, overgewaaid uit Amerika, lijkt het antwoord op de migratieproblematiek. Maar wat biedt VNA nog meer? VNA wordt door ziekenhuizen/de markt ook nauw verbonden aan information lifecycle management.

Een belangrijke uitdaging voor zorgverleners is namelijk de beheersbaarheid van het groeiende datavolume. Pathologie bijvoorbeeld staat nog maar aan de vooravond van de digitalisering. Hiervan zal de opslag minimaal vijf maal zo groot zijn als het Radiologie PACS. Met VNA kunnen veel leveranciers een oplossing bieden die aansluit op het volwassen Nederlandse PACS II. Via een in het EPD geïntegreerde viewer ontsluiten VNA’s alle DICOM en NON-DICOM-beelddata. Een mooi streven. Maar welke applicatie draagt zorg voor de beeldacquisitie, hoe worden de verschillende workflows ondersteund en hoe wordt gegevensconsistentie tussen al deze systemen bereikt? Belangrijk voor de inrichting van beeldmanagement is ook de toekomstbestendigheid van de oplossing op het gebied van data-uitwisseling.

Gescheiden archief

De nieuwste trend geeft antwoord op de integratieproblematiek van verschillende informatie- en beeldvormende systemen tijdens fusietrajecten. Met de inrichting van een VNA is de archieffunctie al gescheiden van het afdelings-PACS. Deconstructed PACS, ook wel PACS 3.0, ontleedt het PACS nog verder. Het ziekenhuis kiest de beste workflowmanager, universele werklijst en webbased viewer die de markt biedt. De workflowmanager harmoniseert de verschillende afspraakbeschrijvingen en DICOM-tags.

De radioloog is niet meer aan zijn werkplek gebonden en beschikt over de beste producten. Het ziekenhuis wint bij de leveranciersonafhankelijkheid van dit concept. De eerste Nederlandse ziekenhuizen experimenteren, na succesvolle buitenlandse implementaties, nu ook met Deconstructed PACS.

Terug naar de kern

Er zijn dus belangrijke ontwikkelingen op het gebied van beeldmanagement. Maar betekent dit dat het traditionele PACS verleden tijd is? Nee. Zeker voor kleine ziekenhuizen die niet fuseren met omringende ziekenhuizen blijft een best-of-suite-benadering economisch en functioneel het gunstigst. Het traditionele afdelings-PACS zal in de toekomst een marginale rol spelen. PACS gaat terug naar de kern: een geavanceerde afdelingsspecifieke beeldviewer. Dit vergroot de onderhandelingspositie van ziekenhuizen met huidige aanbieders. Gebruik de nieuwste trends die mogelijkheden bieden tot interoperabiliteit en beheersbaarheid van gestructureerde en ongestructureerde patiëntdata. De aard en omvang van het applicatielandschap én de ziekenhuisstrategie bepalen welke invulling het best past.

Dit artikel is ook te vinden in de Kennisbank van Imagrs.